Ramy taktyczne
Każda taktyka jest oparta na pewnych ramach, które wyznaczają podstawowy kształt ustawienia na boisku; mają na to wpływ takie czynniki jak mentalność (nastawienie), linia obronna, pressing, rajdy i podania. Aby taktyka była skuteczna, polecenia taktyczne dotyczące tych czynników muszą być ustawione w odpowiedni sposób. Role poszczególnych zawodników są następnie dostosowywane do tego schematu.
Role zawodników i systemy mentalne
Ogólnie rzecz biorąc, fundamentem ram taktycznych są role zawodników na boisku, określone właściwym dla FM-a skrótem (a więc: pomocnik grający na lewej stronie to PL, bramkarz to BR itd). Jednakże oprócz z góry określonych pozycji na boisku istnieją też cztery dodatkowe role; są one kluczowe dla każdego planu taktycznego.
PŚd i PŚo
W każdej taktyce jeden ze środkowych pomocników musi otrzymać rolę PŚd, czyli pomocnika z zadaniami defensywnymi, a drugi - PŚo, czyli pomocnika z nastawieniem ofensywnym. PŚd jest swego rodzaju kotwicą środka pola; może grac jako DPŚ, ale nie jest to absolutnie konieczne. Powinien być nastawiony na obronę i raczej nie wybiegać do przodu. Jego najważniejszą rolą jest chronić linię obrony, kiedy pomocnicy i napastnicy przeprowadzają akcję ofensywną oraz być pierwszym 'obrońcą' w momencie straty piłki przez kolegów z zespołu. Pomocnik ten powinien być z natury ostrożny, ma też trzymać się swojej pozycji na boisku i odpowiadać za całokształt gry obronnej swojej drużyny.
PŚo to druga strona medalu; jest graczem ofensywnym i ma wspierać napastników w akcjach ofensywnych. Może grać na pozycji OPŚ, ale nie musi. Jako gracz atakujący, PŚo często ucieka się do rajdów i przyjmuje na siebie rolę rozgrywającego.
Posiadanie w jedenastce meczowej tych dwóch typów środkowych pomocników pozwala spokojnie atakować, gdyż nie zostawiamy linii defensywnej bez ochrony, a jednocześnie mamy odpowiednią liczbę graczy z przodu, potrzebnych do przeprowadzenia akcji ofensywnej.
NŚd i NŚo
To rozróżnienie nie jest tak łatwo dostrzegalne dla oka; najlepiej będzie wyjaśnić ten system na przykładzie formacji z dwoma napastnikami, takiej jak klasyczna 4-4-2. NŚd jest graczem - łącznikiem; działa w pustej przestrzeni tuż za plecami drugiego napastnika jako swego rodzaju pomost między strefą pomocy a atakiem. Bez tego ogniwa napastnicy mogliby zostać totalnie odizolowani od reszty zespołu; gra NŚd jest jednym z końcowych etapów akcji ofensywnej. Główny napastnik oraz - w zależności od formacji - kilku pomocników biegnie do przodu, podczas gdy NŚd przetrzymuje piłkę i szuka odpowiednio ustawionego partnera aby do niego podać; to wszystko daje reszcie zespołu trochę czasu i pozwala akcji ofensywnej się ukształtować. Jest to kwestia zasadnicza w każdym systemie taktycznym, ale przede wszystkim w takim, który opiera się na kontratakach. Cofnięty NŚd ma więcej opcji jeśli chodzi o podania (może podać do napastnika, pomocników), co umożliwia drużynie grę nie tylko z polotem i wyobraźnią, ale też płynną i skuteczną.
NŚo jest jego partnerem w ataku; zawsze gra maksymalnie z przodu, jest ostatnim ogniwem i celem w akcji ofensywnej (niekoniecznie odgrywającym); operuje tuż przy ostatnim obrońcy i stara się wyławiać podania z głębi pola oraz piłki prostopadłe; powinien cały czas być w ruchu, aby mieć jak najwięcej miejsca do gry. Ponieważ jest on najbardziej wysuniętym zawodnikiem, NŚd w każdej chwili może do niego podać i stworzyć dogodną sytuację strzelecką. W razie potrzeby NŚo może wystawić piłkę do strzału zawodnikowi z głębi pola, ale jego główną rolą jest wykańczanie akcji ofensywnych.
Te definicje ulegają lekkiej modyfikacji, jeśli na boisku mamy tylko jednego albo więcej niż dwóch napastników.
Formacja z napastnikiem 'na szpicy': w tym ustawieniu jeden z środkowych pomocników (PŚ lub OPŚ) gra rolę napastnika z zadaniami ofensywnymi - NŚo. Chodzi o to, że nasz samotny napastnik ma zadania bardziej defensywne, jest on bardziej NŚd niż klasycznym napastnikiem; przede wszystkim ma on przetrzymywać piłkę i podawać bądź wystawiać ją kolegom z zespołu. Musi utrzymać się przy piłce, dopóki nie pojawią się posiłki z pola - pomocnicy i skrzydłowi. Aby nie został zupełnie sam, musi mieć mentalność bardziej defensywną. Aby wsparcie nadeszło odpowiednio szybko, ofensywny pomocnik grający na środku musi mieć znacznie bardziej ofensywne nastawienie od swojego wysuniętego partnera. Prawie we wszystkich ustawieniach z jednym napastnikiem jest możliwe jednoczesne zastosowanie zawodnika z mentalnością NŚo w pomocy oraz grającego obok niego PŚo.
Formacja z trzema napastnikami: w takim ustawieniu warto środkowego napastnika ustawić w roli NŚo, a dwóch napastników po jego bokach jako NŚd. Dzięki temu nasz główny napastnik ma dwóch bezpośrednio wspierających go graczy atakujących, od których będzie dostawał prostopadłe (i nie tylko) piłki. Cała trójka pozostaje w kontakcie z resztą zespołu i zapewnia różnorodne opcje rozegrania piłki.
Formacja z czterema napastnikami: tutaj sprawa wsparcia napastników wygląda zupełnie inaczej - w takim ustawieniu stosujemy po prostu wysuniętych do przodu bocznych pomocników (PP/PL).
Skoro wyjaśniliśmy już te kwestie, czas na Ramy Taktyczne.
Wizje menedżerskie i systemy nastawienia
Dwa zasadnicze polecenia taktyczne (nastawienie i swoboda taktyczna) jest najtrudniej przełożyć na język prawdziwego świata piłki nożnej. Trudno przecież wyobrazić sobie menedżera, który precyzyjnie ustala, jak często powinien atakować każdy z jego piłkarzy albo jak bardzo ma się trzymać taktyki. Wśród licznych FM-owych menedżerów są tacy, którzy od zawsze podchodzili z pewną rezerwą do szczegółowych ustawień taktycznych i krytykowali je jako zbyt skomplikowane. Próbując rozwikłać te taktyczne zawiłości, chcielibyśmy zaproponować nowe spojrzenie na suwaki poprzez przedstawienie wizji menedżerskich i rozwiązań taktycznych.
Dwa zupełnie odmienne typy menedżerów można scharakteryzować za pomocą dwóch określeń: menedżer Władca i menedżer Liberał. Władca chce panować nad każdym elementem gry zespołu i od każdego zawodnika oczekuje wypełniania powierzonych mu zadań taktycznych co do joty. Poziom nastawienia będzie przypisany dla każdego gracza z osobna, a swoboda taktyczna będzie ograniczona. Zespół będzie grał bardzo uważnie, dyscyplina taktyczna będzie na wysokim poziomie, a szans na zdobycie bramki zespół będzie upatrywał w stałych fragmentach gry i wypracowanych wcześniej schematach. Po drugiej stronie będzie Liberał, ustalający nastawienie taktyczne zespołu w zależności od meczu i często dający swoim graczom wolną rękę w podejmowaniu boiskowych decyzji. To co charakterystyczne dla taktyk spod ręki Liberała, to wspólny dla wszystkich pozycji współczynnik nastawienia i wysoki poziom swobody taktycznej. Zespół będzie prowadził otwartą grę i zdobywał gole po różnorodnych akcjach.
W prawdziwym świecie futbolu przedstawione wyżej koncepcje, choć z początku mogą wydawać się słuszne, to jednak na dłuższą metę okażą się raczej nieskuteczne. Tak będzie też w grze. Władczemu menedżerowi być może uda się przebić do czołówki, ale pozostać w niej już niekoniecznie – potyczki z zespołami o solidniejszej defensywie mogą wymagać już więcej kreatywności i nieszablonowych zagrań, o które będzie pewnie trudno przy zbytnio ograniczonej swobodzie taktycznej. Taka wyrachowana taktyka powinna się sprawdzić w słabszych klubach. Z kolei menedżerowie bazujący przede wszystkim na kreatywności swoich zawodników i większej swobodzie taktycznej będą co prawda wygrywać mecze, ale w najważniejszych momentach, decydujących o końcowym sukcesie, brak dyscypliny obróci się przeciwko nim. Stosowanie tej taktyki w słabszych zespołach może skończyć się katastrofą, ciężko w końcu wymagać od zawodników tego, czego po prostu nie potrafią.
By odnieść sukces w grze Football Manager 2009, będziesz musiał, podobnie jak w rzeczywistości, wypracować odpowiednią dla swojego zespołu taktykę, która pozwoli zachować odpowiednie proporcje między swobodą a dyscypliną taktyczną i jednocześnie umożliwi wykorzystanie potencjału drzemiącego w Twoich zawodnikach. Kiedy już odkryjesz, jakiego typu menedżerem jesteś, łatwiej będzie ci ustawić nastawienie dla zespołu, odzwierciedlające twój styl gry. Niektórzy będą woleli systemy oparte na tych stosowanych przez menedżerów Władców, by dzięki ograniczonej swobodzie taktycznej łatwiej trzymać się wytyczonych poleceń, podczas gdy innym będzie bliżej do taktyk liberalnych, gdzie liczyć się będą przede wszystkim kreatywność i błyskotliwość.
Niezależnie od drogi, którą obierzesz przy doborze taktyki, prawdopodobnie będziesz musiał poświęcić trochę czasu, by dostosować ją do własnego stylu gry, spojrzenia na futbol i umiejętności zawodników, których masz do dyspozycji. Możesz przyjąć agresywny styl, który będziesz starał się narzucić rywalowi przy zastosowaniu odpowiedniej dyscypliny taktycznej i ofensywnego nastawienia. Możesz też przeciwstawić się taktyce stosowanej przez rywala, przyglądając się dokładnie jego stylowi gry i skupiając się na rozbijaniu jego ataków, a kreowanie akcji powierzając swoim najlepszym zawodnikom. Nie ma idealnej taktyki. Jednak czasem jedna taktyka może bardziej od innej odpowiadać Twojej wizji i lepiej odzwierciedlać Twoje menedżerskie usposobienie. Poniżej zaprezentowane zostaną różne ujęcia zagadnienia nastawienia zespołu, które sprawdzają się już od kilku wersji Football Managera, wraz z odpowiadającymi im wizjami menedżerskimi.
Systemy nastawienia zostaną zaprezentowane w kolejności od najbardziej ‘władczych’ po najbardziej ‘liberalne’. We władczych systemach instrukcje dotyczące nastawienia i boiskowych poleceń przydzielone są każdemu graczowi indywidualnie, podczas gdy systemy liberalne są uproszczone i zespołowe. Systemy nastawienia zaprezentowane poniżej pokazują, jak powinna wyglądać standardowa strategia meczowa. Wartości nastawienia poszczególnych graczy służą tylko by zobrazować pewien schemat, dlatego nie musisz ustawiać ich dokładnie tak, jak zostało to pokazane. Jeśli preferujesz bardzo ostrożny styl gry, możesz obniżyć początkową wartość nastawienia (OŚ) do 5. Jeśli preferujesz bardziej agresywny styl, możesz ustalić początkową wartość nastawienia na 11. By stworzyć spójną strategię ofensywną, po prostu podnieś każdą z wartości od 4 do 8 kliknięć, w zależności od początkowych ustawień. Dla strategii defensywnej, obniż wartości od 4 do 8 kliknięć.
Uwaga: Zalecamy by różnica w nastawieniu między wartościami graczy z pola – najbardziej cofniętym obrońcą, a najbardziej ofensywnym zawodnikiem – wynosiła maksymalnie 8 kliknięć dla wszystkich strategii. Większe różnice w nastawieniu mogą prowadzić do zbyt dużych odległości między poszczególnymi formacjami.
Defensywa Nike
Typ menedżera: Jose Mourinho
Chociaż ten system nastawienia jest zasadniczo odzwierciedleniem Reguły Jedynkowej (zob. niżej), idealnie nadaje się dla zwolenników stylu Mourinho. Jest to taktyka zorientowana na totalną kontrolę tego, co dzieje się na boisku i ingeruje w opcje nastawienia bardziej niż jakikolwiek inny system. Przypomina taktykę stosowaną przez Mourinho z dwóch powodów. Po pierwsze, obrona opiera się na świetnie kryjącym zawodniku wspomaganym przez drugiego, ‘kasującego’ rywali, którzy się wzajemnie uzupełniają, podobnie jak duet Carvalho/Terry w drużynie Chelsea. Po drugie, środkowy pomocnik jest nieco bardziej cofnięty niż ma to miejsce w systemie zbudowanym w oparciu o Regułę Jedynkową – jak Makelele u Mourinho. Jak wszystkie taktyki opierające się na Regule Jedynkowej, taktyka ta powinna przypaść do gustu naśladowcom Mourinho i sprawdzić się przy niskich ustawieniach swobody taktycznej.
BR: 7
OŚd: 6
OŚ: 8
WO: 10
PŚd: 9
PL/PP: 11
PŚo:12
NŚ: 13
Podziękowania: Justified
Defensywa Libero
Typ menedżera: Fabio Capello
Podobnie jak przypadku Defensywy Nike, Defensywa Libero jest modyfikacją Reguły Jedynkowej. Tak jak Mourinho, Capello przykłada ogromną wagę do obowiązków każdego z piłkarzy na boisku, a defensywny pomocnik i tutaj jest stałym elementem taktyki. W przeciwieństwie do Mourinho, Capello często nakazuje jednemu ze środkowych obrońców wyprowadzanie piłki, tak jak czynią to klasyczni Libero. Da się to zaobserwować po zachowaniu Rio Ferdinanda w prowadzonej przez Capello reprezentacji Anglii. Linia defensywna, cofnięta bardziej niż Defensywa Nike, lepiej służy stylowi Capello, który woli prowadzić grę, wyprowadzać atak pozycyjny, czym różni się od Mourinho, preferującego bardziej fizyczną i bezpośrednią grę.
BR: 8
OŚ: 8
OŚo: 13
WO: 9
PŚd: 8
PL/PP: 11
PŚo: 13
NŚ: 14
Podziękowania: Jaswarbrick
Reguła Jedynkowa
Typ menedżera: Martin O’Neill
Reguła Jedynkowa dobrze odzwierciedla taktykę stosowaną przez O’Neilla. Podobnie jak Mourinho i Capello, O’Neill przywiązuje dużą wagę do taktyki i od każdego piłkarza oczekuje wykonywania powierzonych mu zadań. Jednak nie miał on jak dotąd sposobności pracy z piłkarzami światowej klasy i to wymusiło wypracowanie takiego stylu, w którym bez trudu będą mogli odnaleźć się gracze nieco mniejszego formatu. Stosując szczegółowe schematy nastawienia i polecenia indywidualne, O’Neill może osiągać dobre wyniki bez konieczności wykorzystywania kreatywnych i błyskotliwych piłkarzy w ofensywie. Skrupulatnie opracowana taktyka pozwala na obniżenie swobody taktycznej bez wpływu na osiągane wyniki.
BR: 7
OŚ: 8
WO: 9
PŚd: 10
PL/PP: 11
PŚo: 12
NŚ: 13
Podziękowania: wwfan
Grupy Dwójkowe
Typ menedżera: Alex Ferguson
Sir Alex jest pierwszym menedżerem, który odchodzi od stylu ścisłej kontroli. System Manchesteru United, zwłaszcza w okresie, gdy asystentem był Queiroz, oparty jest na zasadzie czterech grup. Podczas gdy zadaniem środkowych obrońców jest przede wszystkim obrona własnej bramki (czyli przeciwnie do tego, jak ma to miejsce u Capello, Ferdinand zostaje z tyłu), boczni obrońcy oraz defensywny pomocnik mają zarówno zadania defensywne jak i ofensywne. Ważnym elementem taktyki jest duża wymienność pozycji pomiędzy ofensywnym pomocnikiem i skrzydłowymi. Zwykle zawodnikom tym daje się również dużą swobodę w kreowaniu akcji. Ostatnią z grup stanowi najbardziej wysunięty w zespole zawodnik, jedyny napastnik. Najlepiej by był nim piłkarz kompletny, nadający się zarówno do gry kombinacyjnej, jak i zdolny do walki o piłkę w powietrzu.
BR: 8
OŚ: 8
WO: 10
PŚd: 10
PL/PP: 12
PŚo: 12
NŚ: 14
Podziękowania: wwfan & Millie
System zadaniowy
Typ menedżera: Arsene Wenger
Zmierzając w stronę nieco bardziej ekspansywnych systemów nastawienia, w których odpowiednia kontrola osiągnięta jest poprzez indywidualnie przydzielone obowiązki, docieramy do wizji Arsene Wengera. W przeciwieństwie do poprzednich systemów, tutaj poziom nastawienia jest ściśle powiązany z zadaniami danego zawodnika w obrębie strategii całego zespołu i dlatego będzie zmieniał się w zależności od liczby zawodników przydzielonych do danych zadań. W strategii ofensywnej poziom nastawienia dla pięciu zawodników z zadaniami ofensywnymi jest identyczny, natomiast w strategii defensywnej nastawienie dla pięciu zawodników broniących przyjmuje niższe wartości. Nie indywidualne umiejętności danego piłkarza, nie formacja, a zadania powierzone zawodnikowi mają kluczowe znaczenie w tym systemie. Kiedy już wszystkie szczegóły są dopracowane i każdy zawodnik wie, co ma robić na boisku, prezentowany futbol zachwyci każdego.
Zadania Defensywne: 8
Zadania Wspomagania: 11
Zadania Ofensywne: 14
Podziękowania: wwfan & Millie
Nastawienie 2-6-2
Typ menedżera: Marcelo Lippi
Fakt, że zespoły prowadzone przez Lippiego wyróżniają się na tle włoskiej piłki charakterem i są bardziej ekspresyjne, zawdzięczają po części jego charyzmie, ale także elastycznymu podejściu do taktyki. System 2-6-2 daje duże pole manewru w linii pomocy, gdzie sześciu wzajemnie uzupełniających się graczy wspiera defensywę i ofensywę. Tak jak styl większości włoskich drużyn, również i ta taktyka frustruje rywali. Włączając środkowych obrońców, ośmiu zawodników rozgrywa piłkę na swojej połowie, błyskawicznie przechodząc z obrony do ataku, gdy osamotniony napastnik znajdzie się na dogodnej pozycji.
BR: 8
OŚ: 8
WO: 11
PŚd: 11
PL/PP: 11
PŚo: 11
NŚ: 14
Podziękowania: zagallo
System 5x5
Typ menedżera: Rafa Benitez
Chociaż Benitez nie przychodzi od razu na myśl, gdy mówimy o menedżerach Liberałach, to jego taktyka jest dosyć prosta, gdyż opiera się na pięciu zawodnikach broniących i pięciu atakujących. Mimo że uczynił Liverpool drużyną trudną do pokonania, wciąż nie ustają głosy sprzeciwu wobec braku gry skrzydłami oraz stylu, w jakim drużyna konstruuje ataki. Jak u typowego reprezentanta hiszpańskiego futbolu, pięciu kreatywnych i błyskotliwych graczy z przodu stara się złamać defensywę przeciwnika poprzez szybką grę i częstą wymianę podań. Bez graczy mających wizję i umiejętności do gry na małej przestrzeni przekłada się to na wiele udanych, choć raczej nudnych meczy. Podstawy do solidnej taktyki, w której porywające akcje ofensywne będą uzupełniały się ze zdecydowaną grą obronną, mogą dać odpowiednio dobrani gracze i duża swoboda w kreowaniu akcji.
BR: 8
OŚ: 8
WO: 8
PŚd: 8
PL/PP: 12
PŚo: 12
NŚ: 12
Podziękowania: Asmodeus
Nastawienie Globalne
Typ menedżera: Kevin Keegan
Nastawienie globalne idealnie nadaje się dla menedżerów, którzy chętnie powierzają podejmowanie boiskowych decyzji zawodnikom oraz starają się wykrzesać z zespołu możliwie najwięcej, bazując na technikach motywacyjnych. Gdy zespół gra dobrze, nastawienie globalne może zaowocować olśniewającym futbolem. Jednak brak stosunkowo dobrego zabezpieczania z tyłu czyni drużynę dość podatną na kontrataki, co może okazać się zabójcze, gdy zespół jest nieco pod formą. By przezwyciężyć potencjalne zagrożenia, system ten wymaga zarówno wysokiego poziomu swobody taktycznej, a co za tym idzie odpowiednio kreatywnych graczy, jak i dużej dyscypliny i determinacji. Idealna taktyka dla tych, którym nie straszne media czy gierki psychologiczne i którzy potrafią przemówić do swoich zawodników.
Wszyscy zawodnicy: 11
Efektywna współpraca napastników
Chociaż wyróżniliśmy dwa typy napastników, w przedstawionych strukturach nastawienia wymieniony jest tylko jeden, pomimo wymogu gry NŚo bliżej pola karnego przeciwnika niż NŚd. Powodem, dla którego pominięto ten aspekt, są różnice w poleceniach dla piłkarzy w ofensywnych, standardowych i defensywnych schematach nastawienia.
W każdym z systemów ważną rzeczą jest, by poziom nastawienia dwóch napastników odpowiednio się różnił, gdyż znacznie utrudnia to sprawne funkcjonowanie linii obrony przeciwnika. Jeden z napastników operuje w głębi pola, by znaleźć sobie miejsce przed linią obrony, podczas gdy drugi gra nieco wyżej i próbuje ją złamać. W systemie defensywnym przytoczone wyżej poziomy nastawienia oznaczać będą wartość dla NŚd, zaś NŚo, którego zadaniem jest grać tuż przy ostatnim z obrońców drużyny przeciwnej, powinien otrzymać wartość wyższą. Z kolei w systemie ofensywnym poziom nastawienia będzie odnosił się dla wyższej wartości dla NŚo, NŚd ma wtedy bardziej defensywne nastawienie, by mógł on operować nieco dalej od bramki przeciwnika.
Dla osiągnięcia efektywnej współpracy napastników zalecamy trzymać się poniższych ustawień, przyjmując wartość nastawienia OŚ (x) za początkową w poszczególnych systemach.
Defensywny: NŚd (x + 5); NŚo (x + 8)
Standardowy: NŚd (x + 3); NŚo (x + 7)
Ofensywny: NŚd (x + 1); NŚo (x + 6)
Jednakże dla systemu Globalnego Nastawienia formuła będzie wyglądała nieco inaczej:
Defensywny: NŚd (x); NŚo (x + 4)
Standardowy: NŚd (x - 2); NŚo (x + 2)
Ofensywny: NŚd (x - 4); NŚo (x)
Powyższe ustawienia mogą być zmieniane w zależności od umiejętności i szybkości napastników, początkowej wartości nastawienia dla danego systemu czy też samej wizji gry menedżera.
Zadania graczy i rajdy
Określając, jak często dany piłkarz ma ruszać do przodu, ważne jest, by jasno sprecyzować jego zadania. Zadania graczy można wyróżnić w następujący sposób:
Broniący: Gracz będzie skupiał się głównie na zadaniach defensywnych.
Wspomagający: Gracz będzie miał zadania defensywne jak i ofensywne.
Atakujący: Gracz będzie skupiał się głównie na zadaniach ofensywnych.
Ustawienia rajdów określają, jak często i jak bardzo dany zawodnik ma się trzymać swojej domyślnej pozycji. Jeżeli ma wykonywać rajdy „Rzadko”, podczas meczu będzie przede wszystkim trzymał się wytyczonej pozycji i zabezpieczał tyły przed ewentualnymi kontratakami. Ustawienia „Mieszane” z jednej strony będą nakazywały graczowi uczestniczyć w ofensywnej grze zespołu, ale tylko do takiego stopnia, by w razie potrzeby również wspomóc kolegów w defensywie. Przy „Częstych” rajdach zawodnik będzie ruszał do przodu, gdy tylko jego zespół przejmie piłkę. Mając na uwadze powyższe, ustawienia rajdów powinny wyglądać następująco:
Dla uproszczenia w dyskusji na temat zadań zawodników ograniczymy się do trzech podstawowych ustawień strategii: Defensywnej, Standardowej oraz Ofensywnej (o strategiach meczowych można poczytać dalej). Odpowiednia ilość zawodników zarówno broniących jak i atakujących, to podstawa każdej taktyki, niemniej jednak ofensywne taktyki wykorzystują więcej zawodników do ataku, a defensywne więcej do obrony. Dlatego zadania najlepiej przydzielić w następujący sposób:
Taki system opiera się na podstawowej konfiguracji, która przewija się przez wszystkie strategie meczowe: 3 broniących, 2 wspomagających i 3 atakujących. O zadaniach dwóch pozostałych zawodników musi zdecydować już menedżer zespołu. Mogą to być zawodnicy Broniący w Defensywnych strategiach, Wspierający w Standardowych lub też Atakujący w Ofensywnych. W przypadku większości formacji (takich jak 5-3-2, 4-4-2, 4-3-3, 4-5-1 itp.) zawodnicy ci najprawdopodobniej będą ofensywnie usposobionymi obrońcami. W systemach niewykorzystujących takich zawodników menedżer będzie musiał wykazać się większą kreatywnością w obsadzaniu ról w drużynie. Kiedy już znajdziesz dwóch takich zawodników, będziesz mógł łatwo ustalać odpowiednie polecenia i nadać każdej taktyce którąkolwiek z trzech wspomnianych wyżej strategii.
W trakcie przypisywania takich zadań warto zaznaczyć, że im dany zawodnik znajduje się bliżej bramki przeciwnika, tym większe będą jego skłonności do atakowania. Dlatego napastnikom nie trzeba ustalać rajdów na poziomie Częste/Mieszane, by gra interpretowała ich jako Atakujących/Wspomagających. Co więcej, ustawienie rajdów na Częste obu napastnikom w formacji z dwoma snajperami może spowodować, że będą oni zbyt oddaleni od formacji pomocy i przez to niezaangażowani w grę. Jak już wspomniano wcześniej, najlepiej by jeden z napastników (NŚd) był nieco cofnięty i pełnił rolę łącznika między formacją pomocy a ataku, podczas gdy drugi powinien grać „na plecach” ostatniego z obrońców. Właściwe ustawienie rajdów napastników ma znaczenie fundamentalne dla zgrania i wzajemnego zrozumienia w linii ataku.
By ustalić, czy ustawienia rajdów dla Twoich napastników są odpowiednie, sprawdź w meczowych statystykach, jak często łapani są na pułapkach ofsajdowych i jak bardzo są zaangażowani w grę. Jeżeli liczba pułapek jest duża, może to oznaczać, że Twój NŚo rozpoczyna rajdy zbyt szybko i być może należy zmniejszyć ich poziom na Mieszane. Jeżeli NŚo nie otrzymuje zbyt wielu piłek, może tak się dziać z dwóch powodów. Po pierwsze, przyczyną może być zbyt mało ruchu, co powoduje, że zawodnik nie otrzymuje piłek od pomocników. Po drugie, boisko może być zbyt małe i jest na tyle ciasno, że zawodnik nie może sobie znaleźć miejsca. By zapobiec pierwszemu problemowi, zmniejsz poziom rajdów z Mieszanych na Rzadkie. W drugim przypadku trzeba nakazać napastnikowi grę bliżej bramki przeciwnika, zwiększając poziom jego rajdów z Rzadkich na Mieszane.
Brak strzałek w silniku meczowym
Wraz ze zniknięciem strzałek, suwak odpowiedzialny za częstotliwość Rajdów stał się jeszcze bardziej istotnym elementem taktyki. W połączeniu z nastawieniem, to przede wszystkim rajdy odpowiadają za nakazywanie zawodnikowi jak ma się poruszać na boisku i kiedy ma się przesuwać bliżej bramki przeciwnika. Jakie są korzyści z wprowadzonej zmiany?
Na ogół błędnie postrzega się zasadę działania strzałek. Strzałki to nie rajdy. Strzałki również nie określały, gdzie dany zawodnik ma biec, czy to z piłką, czy bez. Określały one natomiast dwie pozycje w odniesieniu do posiadania piłki. Gdy tylko dana drużyna przejmowała piłkę, jej zawodnik automatycznie przemieszczał się na pozycję wyznaczoną przez strzałkę. Identycznie działało to w drugą stronę, tj. gdy zespół tracił piłkę, zawodnik wracał na swoją domyślną pozycję i to bez względu na to, co w danym momencie działo się na boisku. Czyli w czasie powrotu na pozycję, zawodnik był właściwie poza grą i nie reagował na wydarzenia boiskowe.
Zastąpienie strzałek rajdami ma na celu bardziej dynamiczną grę, uwarunkowaną przede wszystkim wydarzeniami, które aktualnie dzieją się na boisku. Pomimo pozornej utraty kontroli, która w gruncie rzeczy była złudna, nowy system wprowadza więcej dynamiki do gry, sprawia, że gra jest bardziej płynna i lepiej oddaje przechodzenie zespołu od gry obronnej do ataku. Dobrze przemyślany schemat rajdów z pewnością zaowocuje świetną grą kombinacyjną i wprowadzi nową jakość do gry ofensywnej.
Pressing
Pressing przekłada się na to, jak szybko i jak daleko gracz opuszcza swoją ustaloną pozycję, aby zająć się zadaniami obronnymi. Ustawienie zbyt wysokiej wartości pressingu spowoduje, że cały zespół będzie wychodzić zbyt wysoko, a gracze stracą mnóstwo czasu i sił na uganianie się za swoimi przeciwnikami po całym boisku. Ergo: w końcowych fazach meczów przemęczenie zawodników będzie wprowadzało dużo niepotrzebnej nerwowości i niepewności w obronie. Ustawienie go na zbyt niskim poziomie będzie powodowało tendencję do odpuszczania wysokiej gry i cofania we własne pole karne, dając przeciwnikom odpowiednią ilość czasu i przestrzeni, aby zaczęli oddawać groźne strzały z dużych odległości.
Ogólnie rzecz biorąc pressing działa najlepiej, jeśli gracze wykonują go w odniesieniu do ich pozycji. Ci, którzy są ustawieni bardziej z przodu, powinni mieć ustawioną najwyższą wartość, która powinna maleć wraz z przesuwaniem się w stronę własnej bramki. Mając to na uwadze, wskazane jest, aby golkiper i środkowi defensorzy mieli ustawioną tą samą, podstawową, najniższą wartość. Dla słabszych, czy to umiejętnościowo, czy to fizycznie, drużyn należy kierować się w stronę ustawień minimalnych. Zupełnie przeciwnie zachowujemy się natomiast mając pod swoją opieką graczy zdyscyplinowanych, mocnych i wytrzymałych.
Korzystając z mentalności OŚ jako podstawy (x),ustawienia suwaka powinny się zamykać między takimi oto wartościami:
Jak podkreślono powyżej, przy wyborze prawidłowego ustawienia dla swojego zespołu ważne jest, aby wziąć pod uwagę, czy struktura pressingu nie jest zbyt agresywna dla naszych graczy w zakresie przygotowania fizycznego, technicznego i dyscypliny taktycznej. Głównym wskaźnikiem, że jednak gramy zbyt wysoko, jest obserwacja kopaczy biegających chaotycznie po całym boisku i kończących mecze w stanie skrajnego wyczerpania. Szczególnie dobrze widoczne będzie to w meczach niższych lig. Jeśli zauważymy, że nasi zawodnicy stosują pressing do tego stopnia, że cierpi na tym ustawienie formacji lub nawet całej drużyny, musimy również zmieniać jego wartość dotąd, aż będziemy zadowoleni z gry. Alternatywnie, możemy zdecydować się na zmianę na ustawienie mniej agresywne, gdy oszczędzamy zawodnika lub gramy jakieś mniej wymagające spotkanie. Wskaźnikiem, że przedobrzyliśmy w drugą stronę, są groźne strzały przeciwników związane z posiadaniem przez nich zbyt dużej ilości miejsca i czasu. W bardziej defensywnych systemach możemy być zmuszeni do ustawienia wyższych wartości niż sugerowane powyżej, w szczególności dla środkowych pomocników o niskiej pracowitości.
Istotne jest również poznanie futbolowych kultur. W krajach ciepłych drużyny raczej skupiają się na oszczędzaniu energii niż na bieganiu za przeciwnikami. Dla kontrastu – w chłodniejszych państwach poziom pressingu jest znacznie wyższy.
Wymiary boiska również odgrywają znaczącą rolę. Na dużych boiskach zawodnicy muszą przebiec dużo większy dystans, aby wywiązać się ze swojego zadania, z którego, de facto, zwykle się nie wywiążą, bo będą spóźnieni. Co więcej, powoduje to też szybki wzrost zmęczenia. W takim przypadku wszyscy zawodnicy muszą mieć podobnie ustawione wartości pressingu, aby koncentrować się na jednym obszarze i tam starać się odzyskać piłkę. Na małych boiskach wysoki pressing może znacznie ograniczyć przeciwnikom możliwość swobodnego ataku pozycyjnego. Stopniowanie w tym przypadku będzie ‘strome’, co oznacza, że napastnicy muszą mieć ustawioną dużo wyższą wartość niż obrońcy. Spowoduje to, że zawodnicy będą starali się odbierać piłkę na całym obszarze boiska. Musimy pomyśleć o tym, jaki poziom pressingu najlepiej odpowiada naszym graczom, gdy decydujemy się na wybór wymiarów własnego boiska. Mimo wszystko, niezależnie od tego gdzie gramy, ważne jest, aby zachować pewne stopniowanie.
Schematy podań
Istnieją dwa główne obszary, które trzeba wziąć pod uwagę ustawiając schematy podań. Pierwszy z nich to posiadanie dużej ilości opcji do rozegrania piłki. Drugi natomiast to typ futbolu, jaki chcielibyśmy, aby nasza drużyna grała.
Opcje podań
Długość podań określa, jakich opcji zawodnik będzie szukał. Jeśli ustalone podania będą zbyt krótkie, gracze nie mając możliwości podania będą wybijać piłkę na oślep. Z drugiej strony, zbyt długie podania spowodują tendencję do niecelnych zagrań i łatwego oddawania piłki rywalom. Za absolutne minimum musimy sobie przyjąć, że zawodnik musi, ale to musi mieć dwie opcje rozegrania piłki. Najlepiej jeśli jest nawet jedną więcej, czyli trzy, ale może to być trudne do zrobienia na małych boiskach lub w meczach z drużynami murującymi dostęp do pola karnego. Częstym błędem jest po prostu nie dawanie piłkarzom jakichkolwiek wygodnych opcji podań. Prosty przykład – dajemy obrońcy instrukcję krótkich podań, a pomocników ustawiamy bardzo agresywnie. Powstaje przez to luka między formacjami i istnieje duża szansa, że obrońca mając w głowie instrukcje menedżera nie dostrzeże oczywistej opcji podania i dokona złego wyboru włącznie z wybiciem na oślep i oddaniem piłki przeciwnikom. Naturalnie może ją rozgrywać wewnątrz swojej formacji, ale to nie zainicjuje ataku, za to może sprokurować stratę na własnej połowie i wywołać niebezpieczną sytuację pod własną bramką. Najlepiej można to zaobserwować, gdy nasi kopacze spędzają zbyt dużo czasu zastanawiając się, co zrobić z piłką, a ci, którzy dostali instrukcje krótkich podań, grają w większości długimi piłkami.
Musimy się upewnić, że każdy gracz defensywny będzie miał możliwość rozegrania akcji wszerz boiska, do przodu oraz po przekątnej. Dla zawodnika ustawionego bliżej bramki przeciwnika ważne są opcje podania do tyłu, po przekątnej i wszerz boiska, ponieważ przebicie się prostopadłym podaniem przez szczelną obronę rywali może czasem stanowić spory problem. Trzeba pamiętać też o sprawdzeniu ustawienia suwaków, które są powiązane z podaniami (nastawienie i rajdy z piłką) i dostosować je tak, aby mógł on zagrywać podania o wymaganej przez nas długości. To może oznaczać, że będzie trzeba mu ustawić dłuższe podania niż początkowo zakładaliśmy. Atrybuty są kluczowe jeśli chodzi o wykonywanie instrukcji podań. Zawodnik o wysokich atrybutach zwykle i tak znajdzie wyjście z sytuacji, jednak ktoś, kto ma trudności z kontrolą piłki, na pewno lepiej się będzie spisywał, jeśli dostanie pozwolenie na dalekie wybicia, przez co nie będzie powodował zagrożeń pod własną bramką.
Systemy podań
Mimo że wszystkie systemy podań należy dostosowywać do potrzeb i możliwości naszych kopaczy, to istnieją dwa podstawowe, na których wszystkie inne mniej lub bardziej się opierają. Jeden koncentruje się na posiadaniu piłki i kontrolowaniu wydarzeń na boisku, przy jednoczesnych próbach rozbicia defensywy przeciwnika w ostatniej 1/3 boiska. Drugi nastawia się na grę z kontrataku i trafianie szybkim rozegraniem piłki w słabe punkty rywali, którzy jeszcze nie zdążą wrócić na swoje pozycje w obronie.
Atak pozycyjny: taki system wymaga stałej bazy, z której będziemy wyprowadzać ataki. Podstawą są formacje defensywne, które muszą być pewne kontrolowania gry i przetrzymywania piłki do czasu, kiedy utworzy się luka w formacji defensywnej przeciwnika. Dlatego obrońców i cofniętych pomocników nastawia się na grę krótkimi podaniami. Bardziej kreatywnych graczy natomiast nastawiamy na szukanie otwartej pozycji pod bramką przeciwnika, stąd też będą oni rozgrywali dłuższą piłką. Jeżeli piłka zostanie stracona, to pressing spowoduje szybkie jej odzyskanie i ponowne ustawienie akcji.
System kontrataków: system ten wymaga zgoła odmiennego podejścia. Obrona jest ciągle pod presją z nastawieniem na dalekie wybicia, co daje nadzieję na szybkie rozegranie ataku. Dlatego też nastawiamy obrońców na długie podania z pominięciem linii pomocy, gdyż krótkie podanie do pomocnika przy szybkim wyjściu z własnej połowy może się skończyć nieciekawie, jeśli straci on piłkę. Takie rozwiązanie powoduje, że nawet obrońca pod presją ma dużo opcji podania, które są zgodne z jego wytycznymi. Napastnicy natomiast muszą być nastawieni na szybkie i krótkie rozegranie piłki w poszukiwaniu okazji do strzelenia bramki.
Powyższe systemy będą musiały być dostosowywane do wielkości boiska i strategii meczowej. Przykładowo, na mniejszych boiskach długie podania mogą być często zbyt długie, co wymaga odpowiedniego dostosowania. Podobnie - czasem trzeba postawić jednego środkowego pomocnika, w trakcie rozgrywania ataku pozycyjnego, z tyłu i ustawić mu krótkie podania. Grając słabszą drużyną musimy być pewni, że nasza drużyna nie będzie głupio traciła piłki na swojej połowie poprzez ustawienie wszystkim zawodnikom odrobinę dłuższych podań niż opisane w tym poradniku.
|
Największa polska społeczność Ponad 70 tysięcy zarejestrowanych użytkowników nie może się mylić! |
|
Polska Liga Update Plik dodający do Football Managera opcję gry w niższych ligach polskich! |
|
FM Revolution Cut-Out Megapack Największy, w pełni dostępny zestaw zdjęć piłkarzy do Football Managera. |
|
Aktualizacje i dodatki Uaktualnienia, nowe grywalne kraje i inne nowości ze światowej sceny. |
|
Talenty do Football Managera Znajdziesz u nas setki nazwisk wonderkidów. Sprawdź je wszystkie! |
|
Polska baza danych - dyskusja Masz uwagi do jakości wykonania Ekstraklasy lub 1. ligi? Napisz tutaj! |
207 online, w tym 0 zalogowanych, 207 gości, 0 ukrytych
Urodziny obchodzą dziś:
Facebook
Twitter
YouTube
Twitch.tv
RSS
Komentarze (0)
Możliwość komentowania tylko dla zarejestrowanych użytkowników.
Nie masz konta? Zarejestruj się.
Drogi Rewolucjonisto, prosimy o przestrzeganie regulaminu i zapoznanie się z FAQ